MAŁOPOLSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO
z siedzibą w Karniowicach

Dbałość o estetykę ogrodu jest bardzo istotna, gdyż ogród jest wizytówką gospodarza. Projektując ogród należy pamiętać nie tylko o realizacji własnych upodobań, ale również o jego funkcjonalności. Powinien być zbliżony do środowiska naturalnego, tworzyć harmonijne powiązanie z otaczającym go krajobrazem. Urządzając ogród ważne jest aby w maksymalnym stopniu wykorzystać istniejące warunki (rzeźbę terenu, glebę, występujące skały, wodę, oraz roślinność).

Rolą ogrodu jest uprzyjemnienie wypoczynku gościom odwiedzającym gospodarstwo, dlatego też urządzając ogród, trzeba brać pod uwagę, jaką grupę będziemy przyjmować na wypoczynek. Styl w jakim zaprojektujemy ogród jest ściśle związany z upodobaniami grupy docelowej i może być czynnikiem ograniczającym. Inaczej będziemy urządzać ogród dla rodzin z dziećmi a inaczej dla seniorów.

Zagospodarowanie terenu wokół zabudowań powinno być praktyczne, tanie i łatwe w utrzymaniu. Ważne jest aby była jednolitość stylów, począwszy od tablicy przywitalnej aż po elementy dekoracyjne. Powinniśmy wybierać naturalne materiały budowlane takie jak drewno i kamień. Można z nich wykonywać schody, murki oporowe,  ścieżki oraz wyznaczać granice rabat. Jako kwietniki można wykorzystywać drewniane skrzynki, beczki, drewniane wozy lub inne sprzęty gospodarskie, wiklinowe kosze, kamienne misy oraz gliniane dzbanki i donice.

Bardzo ważnym elementem architektonicznym w ogrodzie jest ogrodzenie, zarówno to zewnętrzne oddzielające gospodarstwo od drogi i sąsiadów jak i wewnętrzne, dzielące poszczególne części ogrodu. Charakter ogrodzenia powinien nawiązywać do stylu domu i tworzyć estetyczną całość z roślinami w ogrodzie.

Ciekawym rozwiązaniem może być posadzenie drzew owocowych w formie szpaleru, który poza walorem użytkowym może spełniać funkcje ogrodzenia lub dzielić ogród na części. Szczególnie cenne z punktu widzenia estetyki jest to, że drzewa owocowe są piękne zarówno w porze kwitnienia jak i w czasie owocowania.

Jednym z bardziej estetycznych sposobów ogrodzenia miejsca wypoczynku jest drewniana lub metalowa konstrukcja pokryta roślinami. Musi być wystarczająco trwała, aby utrzymać ciężar roślin oraz oprzeć się wiatrom. Cały ogród powinien być w miarę możliwości osłonięty od wiatrów i spływających chłodnych mas powietrza. Najlepiej stosować rozwiązania najprostsze, minimalizujące koszty i czas poświęcony na założenie i pielęgnację ogrodu.

Istotnym elementem kompozycji w ogrodzie są ścieżki, które powinny prowadzić przez najładniejsze części ogrodu. Nie są wskazane sztywno wyznaczone alejki o prostych i regularnych liniach. Jeśli są zadarnione wtapiają się harmonijnie w tło ogrodu. W miejscach słonecznych i półcienistych bardzo dobrą rośliną do zadarniania jest Karmnik ościsty. Jest on byliną niewymagającą i prostą w uprawie, dobrze rosnącą na glebach lekkich i piaszczystych oraz umiarkowanie wilgotnych.

Bardzo ważny jest dobór roślin. Powinniśmy wybierać rodzime lub tradycyjne gatunki roślin, gdyż to właśnie one kojarzą się odwiedzającym z sielskim pejzażem. Ponadto są one tańsze i bardziej przystosowane do warunków klimatyczno-glebowych, niż gatunki egzotyczne oraz korzystnie oddziałują na człowieka. Z drzew są to: lipy, dęby, brzozy, klony, jałowce, czeremcha a z kwiatów np. malwa, nasturcja, mięta, maciejka, nagietek, aksamitka, rumianek, floksy. Ogród powinien być atrakcyjny przez cały rok, dlatego też należy tak dobierać gatunki roślin aby kwitły od wiosny aż do jesieni.

W ogrodach powinno się unikać sadzenia roślin inwazyjnych oraz silnie trujących i fototoksycznych, które podczas słonecznych dni mogą podrażniać skórę (wilczomlecze, kleome cierniste, zawilec żółty, aralia chińska i wysoka, jaskier, dyptam jesionolistny, bukszpan zwyczajny). Do roślin inwazyjnych należą: klon jesionolistny, dąb czerwony, robinia akacjowa, sumak octowiec, nawłoć kanadyjska, niecierpek gruczołkowaty, róża pomarszczona. Natomiast silnie trujące gatunki to konwalia majowa, tojad mocny, miłek wiosenny, kruszyna pospolita, bieluń.

Roślinami możemy podkreślić zalety architektury oraz zatuszować jej mankamenty. Bardzo dobrą rośliną do tego jest np. bluszcz pospolity (Hedera helix), którego można stosować do zasłaniania starych murów lub jako roślinę okrywową pod koronami drzew.

Ogród powinien być wyraźnie podzielony na strefy, różniące się funkcją, aranżacją oraz doborem gatunków roślin i małą architekturą. Strefy te pełnią funkcje: reprezentacyjną, wypoczynkową, rekreacyjną oraz użytkową.

Najmniejsza część ogrodu, ale bardzo ważną stanowi strefa reprezentacyjna czyli przedogródek, który obejmuje frontową część gospodarstwa. Powinny tworzyć go kompozycje roślinne o dużej wartości dekoracyjnej głównie byliny, rośliny jednoroczne i krzewy liściaste. Rabaty powinny mieć nieregularne kształty a rośliny posadzone  piętrowo  od najniższych po najwyższe, kwitnące w różnych terminach.

Do tej części ogrodu dobrze będą pasowały takie rośliny jak: cynia wytworna, nagietek lekarski, floksy, kosmosy, jeżówka purpurowa, dalia ogrodowa, liatra kłosowata, liliowce, macierzanka piaskowa, róże, piwonia chińska, ostróżki, lilak pospolity, jaśminowiec wonny   i inne. Pod oknem można posadzić wysokie rośliny dekoracyjne oraz intensywnie pachnące kwiaty (maciejka, goździki). Ważnym elementem małej architektury  w tej części ogrodu jest tablica informacyjna, która stylistycznie powinna nawiązywać do charakteru ogrodu oraz specjalizacji gospodarstwa agroturystycznego.

Stefę wypoczynku najlepiej zaplanować jak najbliżej budynku mieszkalnego np. na tarasie lub wyodrębnić w ogrodzie przestrzeń do wypoczynku indywidualnego oraz w gronie rodziny i przyjaciół. Specyficzny mikroklimat w tej części ogrodu stworzą drzewa o rozłożystej koronie (lipy, kasztanowce, dęby, jesiony, orzech włoski) w cieniu których można rozmieścić leżaki, hamaki, huśtawki. Powinno się też postawić ławki i stoły, na których będzie można spożywać posiłki na świeżym powietrzu.

Intymność ogrodu jest jego wielkim atutem. Ważne jest aby stworzyć kącik wypoczynkowy, który zapewni komfort prywatności. Warto zorganizować takie miejsce przynajmniej częściowo osłonięte od słońca, deszczu i wiatru.

Dobrze jest w części wypoczynkowej wygospodarować kilka zakątków tematycznych różniących się stylistyką, podzielonych np. za pomocą żywopłotu strzyżonego lub roślinności rosnącej przy trejażach lub pergolach. Przykładowymi zakątkami tematycznymi mogą być: ogród dla motyli, zakątek wodny, ogród dźwięku z trawami w roli głównej, zagajnik, zakątek romantyczny w którym dominować będą róże, powojniki, zioła i rośliny silnie pachnące.

Bardzo ważną strefą jest ogród rekreacyjny w którym przede wszystkim powinny znaleźć się bezpieczne urządzenia do zabawy i ćwiczeń. Nie powinno zabraknąć miejsca na place zabaw dla dzieci, w tym na piaskownicę, huśtawki, domki, labirynty. Powierzchnia do zabaw sportowych powinna być rozległa i równa a podłoże wytrzymałe i odporne na wydeptywanie. Najlepiej nadaje się do tego trawnik, na którym możemy zorganizować mini golfa, różne zabawy oraz umieścić np. siatkę do badmintona czy siatkówki. W zależności od wielkości ogrodu możemy zbudować mały kort tenisowy czy mini boisko do koszykówki, które będzie można wykorzystywać też do innych gier i zabaw dla całej rodziny. W części rekreacyjnej powinno się znaleźć miejsce na ognisko lub grilla, odpowiednio przygotowane i z dala od miejsc zagrożonych pożarem.

W gospodarstwie agroturystycznym nie powinno zabraknąć ogrodu użytkowego np. sadu czy warzywnika, w którym będą rosły rośliny jadalne. Warto pomyśleć o przygotowaniu grządek dla turystów, którzy będą mieli możliwość pielęgnowania, przesadzania a także zjedzenia warzyw i owoców z własnej uprawy. Atrakcją ogrodu użytkowego mogą być rośliny zapomniane takie jak np. pasternak, skorzonera, nieszpółka jadalna i mało znane (pepino, tykwa pospolita, kapusta morska, miechunka pomidorowa) oraz nowości odmianowe.

W ostatnich latach bardzo popularne stały się ogrody zimowe, oranżerie i cieplarnie, w których w deszczowe lub zimowe dni można spędzać miło wolny czas wśród roślinności.

Anna Nowak

Źródła: materiały szkoleniowe, "Encyklopedia ogrodnictwa" 2000 r., "Jakość świadczonych usług czynnikiem wzrostu konkurencyjności oferty turystycznej na wsi"- poradnik dla osób prowadzących działalność agroturystyczną.