Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne

Murarka ogrodowa – alternatywy zapylaczy w uprawie roślin

Murarka ogrodowa to rodzaj samotnie żyjącej pszczoły z rodziny miesierkowatych, która występuje na terenie całej Polski (18 gatunków). Owady te żyją w kolonii ale nie wymieniają się informacjami między sobą.

Murarka ogrodowa ma silnie owłosione ciało w kolorze od rdzawego po rdzawoczerwone. Błonkówki te są pszczołami średniej wielkości - samce osiągają 8-10 mm długości, natomiast samice są większe i ich ciało ma 10-12 mm długości. U samic pierwsze 3 segmenty odwłoka i tułów są najczęściej rudoczerwone, a głowa czarna. Na brzusznej stronie odwłoka mieści się szczoteczka brzuszna służąca do zbioru i przenoszenia pyłku. Z kolei samiec posiada brązowy odwłok o lekko metalicznym połysku. W przeciwieństwie do samic na jego głowie znajduje się charakterystyczny pęczek białych włosków.

Murarka ogrodowa jest pospolitym, wiosennym gatunkiem pszczoły, której loty trwają od początku kwietnia do końca czerwca (około 2,5 miesiąca). Samce wygryzają się z kokonów 1-2 tygodnie wcześniej niż samice i czekają na nie w pobliżu gniazda, aby móc z nimi kopulować zaraz po wykluciu. Okres lotów samców jest krótszy niż samic i trwa tylko 3 tygodnie. Długość życia samic wynosi około 8 tygodni. Zaraz po wygryzieniu się z gniazda kopuluje ona z kilkoma samcami, a unasieniona przystępuje do budowy gniazda, zbioru nektaru, pyłku i do składania jaj. Po złożeniu i zalepieniu wejść do gniazd ginie. Bazę pokarmową dla murarki ogrodowej stanowi ok. 150 roślin uprawnych i sadowniczych, takich jak m.in.: drzewa owocowe, maliny, porzeczki, truskawki czy rzepak. Dorosłe osobniki odżywiają się pyłkiem kwiatowym i nektarem, a rozwijające się larwy zgromadzonym w komorach lęgowych pyłkiem wymieszanym z niewielką ilością nektaru. Rozród murarki nie jest skomplikowany. Jedna samica w ciągu roku wyprawia jedną generację. W sprzyjających warunkach jest w stanie przeciętnie założyć od 15 do 20 komór lęgowych. W jednej komorze może mieścić się od 6 do 10 jaj. Każde jajo jest oddzielone od siebie glinianą ścianką zrobioną z „zaprawy murarskiej”. Rozmieszczenie jaj w komorze nie jest przypadkowe. Najdalej od otworu wyjściowego składane są jaja, z których wylęgną się samice, a przy samym otworze mieszczą się samce. Proporcja płci rozkłada się przeważnie w stosunku 1:1. Murarka ogrodowa na gniazdo bardzo chętnie adaptuje wszelkie otwory, szczególnie po pustych łodygach roślin, jak źdźbła trzciny pospolitej. Pszczoły te są ciepłolubnymi owadami i aktywność lotną podejmują dopiero przy temperaturze bliskiej 15°C i dużym nasłonecznieniu. W deszczowe, mocno zachmurzone dni przy silnym wietrze ich aktywność ustaje lub ogranicza się do minimum. Murarki ogrodowe podejmują loty w poszukiwaniu pokarmu maksymalnie do 300 m od miejsca gniazdowania. Samica w ciągu życia odwiedza przeciętnie ok. 6 tys. kwiatów, np. jabłoni, zakładając, że założyła 5 komór lęgowych z jajami.

Czym należy kierować się, gdy chcemy założyć własną hodowlę?

Hodowla murarki ogrodowej nie jest skomplikowana. W zasadzie wystarczy przygotować odpowiednie domki dla pszczół, umieścić w ogrodzie i czekać aż pojawią się murarki lub zakupić z hodowli kokony i wystawić je na zewnątrz obok domków, najlepiej pod koniec marca. Chcąc rozpocząć własną hodowlę pszczół samotnic należy przede wszystkim zacząć od wyboru prawidłowej lokalizacji, w której umieścimy domek, ponieważ murarki preferują miejsca słoneczne i suche - lokalizacja nie może zatem być w żaden sposób styczna z nadmierną wilgocią. Do budowy samego domku najlepiej wykorzystać źdźbła trzciny pospolitej o długości 18-20 cm i średnicy 6-8 mm. Średnica otworu jest ważna, ponieważ w mniejszych rurkach rozwijać się będzie więcej samców, a w tych większych proporcja płci zrównoważy się. Każdą rurkę należy odcinać tuż za kolankiem tak, aby była ona z jednej strony szczelnie zamknięta, a z drugiej otwarta. Przygotowane rurki łączy się w pakiety po kilkadziesiąt sztuk, gdyż murarki tolerują ściśle ułożenie rurek gniazdowych. Gotowe pakiety umieszcza się w zadaszonych skrzynkach, aby zabezpieczyć je przed deszczem i zawilgoceniem. Następnie umieszcza się domki w sadzie, przy uprawie przywiązując je do drzew albo stawiając na specjalnych stojakach. Wysokość nie ma większego znaczenia - należy jednak pamiętać, aby rurki były umieszczone poziomo, a otwory wylotowe skierowane na południową stronę. Aby zabezpieczyć rurki przed owadożernymi ptakami, w okresie lotów pszczół otwory należy zabezpieczyć np. siatką o średnicy oczek 8-10 mm.

Kolejnym aspektem chowu murarki ogrodowej jest założenie odpowiedniej obsady tymi owadami upraw. Do dobrego zapylenia 1 ha sadu jabłoniowego potrzeba 500-600 samic, czarnej porzeczki 800-900, a w przypadku rzepaku ta liczba wynosi ok. 1000.

Zaopatrując się w kokony należy zaplanować 3 razy więcej samic niż jest to potrzebne na 1 ha uprawy. Ważny jest również fakt, iż pszczoły mają niewielki zasięg szukania pokarmu - promień musi wynosić około 300 m.

Jak to bywa w każdej hodowli, również w chowie murarek są problemy - dużym, ograniczającym rozwój hodowli są pasożyty. Najbardziej uciążliwymi są złotolitka ognista, szmeronia oraz roztocz murarkowy. W celu ich zwalczania przeprowadza się pod koniec zimy (w lutym) selekcję kokonów. Ze wszystkich źdźbeł trzcinowych wyjmuje się kokony i pozostawia te, które są barwy ciemnokasztanowej, bez oznak zapleśnienia, o wydłużonym kształcie z wystającym białym stożkiem. Wyselekcjonowane kokony przechowuje się w pojemnikach, w których możliwa jest wentylacja i w temperaturze zbliżonej do otoczenia, czyli jakieś 3-4oC. Zapełnione rurki gniazdowe przenosi się do czystego i suchego pomieszczenia na jesień (październik/listopad).

Murarka ogrodowa ze względu na bardzo łatwe przystosowanie się do sztucznych warunków stworzonych przez człowieka, łagodne, nieagresywne usposobienie, szerokie preferencje pokarmowe, dużą dynamikę rozrodczą i lepsze zdolności zapylające niż pszczoła miodna predysponowana jest do chowu na skalę przemysłową. Niskie nakłady pracy i łatwość hodowli tego owada sprzyjają rozpowszechnieniu murarki jako zapylacza roślin. Ponadto doskonale sprawdza się jako owad zapylający w uprawach pod osłonami - bardzo łatwo przyzwyczaja się bowiem do zamkniętych pomieszczeń. Dzięki zdolności zimowania w postaci imago w kokonach można sterować ich szybkością rozwoju, przyśpieszając lub opóźniając ich wyloty w zależności od terminu zakwitania roślin wymagających zapylenia.

Dawid Madej, dn. 28.02.2022 r.

Źródła:

Wilkaniec Z., Wyrwa F., Ocena efektywności oblotu jabłoni przez pszczołę samotnicę Osmia Rufa L. (Apoidae, Megachilidae) w badaniach izolatorowych, Poznań 1994.

Biliński M., Teper D., Red Mason Bee (Osmia Rufa L.) as pollinator od Rape Plantations, 2009.

Klepacz-Baniak J., Murarka ogrodowa – efektywna w zapylaniu sadów, Kraków 2011.

Brzeziński M., Rogowska M., Murarka ogrodowa – Hodowla na potrzeby własnego gospodarstwa, Warszawa 2018.