Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich - SIR
Głównym celem Sieci jest wspieranie innowacji w rolnictwie, produkcji żywności, leśnictwie i na obszarach wiejskich. Cel główny sieci spełniany jest poprzez realizację celów szczegółowych, którymi są tworzenie oraz funkcjonowanie kontaktów pomiędzy rolnikami, jednostkami naukowymi, podmiotami doradczymi i przedsiębiorcami z tej branży. Dzięki współpracy mają powstać instrumenty wspierające innowacje. W obecnym okresie programowania innowacje są celem zasadniczym we wszystkich programach operacyjnych w tym również w PROW 2014-2020. Unia Europejska dostrzega problem konieczności pobudzenia innowacji celem zabezpieczenia wyżywienia dla coraz większej populacji ludności. Do znacznego zwiększenia produkcji żywności nie wystarczą uruchamiane rezerwy proste, których jest coraz mniej lecz muszą być inicjowane rozwiązania mogące w sposób istotny - zarówno zwiększyć produkcję żywności jak i znacząco podnieść jej jakość. Obydwa elementy wzrostu zarówno ilościowe jak i jakościowe nie będą mogły być zrealizowane bez wprowadzanych systematycznie rozwiązań innowacyjnych w technologii produkcji, organizacji i zarządzaniu, dystrybucji, przetwarzaniu produktów, innowacji w zakresie nawozów i środków ochrony roślin, maszyn i urządzeń do produkcji i wielu innych dziedzinach i działaniach a wszystko to jeszcze musi uwzględniać elementy poprawy klimatu. Chodzi bowiem o to aby innowacje i wprowadzane ulepszenia nie odbywały się kosztem pogorszenia klimatu, co byłoby zaprzeczeniem wprowadzanym innowacjom. Zadanie, jakie stoi przed Unią Europejską w XXI wieku może okazać się znacznie trudniejsze do realizacji niż jeszcze przed latami się wydawało, kiedy to podejmowano decyzje związane z kwotowaniem i ograniczaniem produkcji. Jeszcze parenaście lat temu sądzono, że problem braku żywności nie występuje i w najbliższych latach nie wystąpi. Rzeczywistość okazała się jednak bardziej złożona i znacząco gorsza niż można było zakładać. Liczne klęski żywiołowe jakie nawiedziły poszczególne regiony, kontynenty i kraje, niepokoje społeczne i masowe migracje ludności ,zmiana klimatu, wojny i konflikty zbrojne w znacznym stopniu zweryfikowały podejście do kwestii produkcji i dystrybucji żywności a jednocześnie uświadomiły występowanie istotnych ograniczeń w tym zakresie. Unia Europejska dostrzegła również zwiększający się dystans w efektywności produkcji żywności pomiędzy Unią jako całością a innymi liczącymi się w tej branży krajami jak Stany Zjednoczone, Chiny, Australia, Brazylia, Argentyna czy chociażby tak niewielkim krajem jak Nowa Zelandia( głównie w produkcji mięsa). Unia Europejska chcący sprostać konkurencji światowej, być w dużej części samowystarczalną dla zabezpieczenia własnych potrzeb żywieniowych oraz uczestniczyć w światowym handlu żywnością jako eksporter, musi zainwestować w większym niż dotychczas stopniu w innowacje i nowoczesność aby sprostać tym wyzwaniom. Ważnym krokiem w kierunku zbliżenia nauki i praktyki jest utworzenie Europejskiego Partnerstwa Innowacji na rzecz wydajnego, zrównoważonego rolnictwa (EPI). Od Europejskiego Partnerstwa Innowacji oczekuje się że zapewni ono szerokie wsparcie na rzecz ściślejszych powiązań pomiędzy unijną polityką rolną i polityką rozwoju obszarów wiejskich a polityką w zakresie badań naukowych i innowacji.
W Polsce w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich tworzy się Sieć na rzecz Innowacji w Rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR). SIR finansowana będzie ze środków Pomocy Technicznej. Zadaniem SIR będzie rozpowszechnianie wiedzy i doświadczeń w realizacji projektów innowacyjnych, identyfikowanie i aktywizacja partnerów do współpracy w realizacji projektów innowacyjnych, doradztwo w tworzeniu i organizacji grup operacyjnych na rzecz innowacji oraz przygotowywaniu przez nie projektów. Uczestnikami Sieci mogą być wszystkie podmioty zaangażowane w rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich.
Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich to nowe wyzwanie zarówno dla jednostek doradztwa rolniczego, organizacji pozarządowych, instytutów badawczych i uczelni wyższych w kreowaniu i wdrażaniu do praktyki innowacji rolniczych co daje szanse na szybszy rozwój i wzrost konkurencyjności polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich nie tylko w skali globalnej ale również w ramach Unii.
Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie (SIR) zgodnie z zapisami w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 oparta będzie na strukturze publicznych jednostek doradztwa rolniczego, instytutach i jednostkach badawczych oraz uczelniach wyższych związanych z rolnictwem. Warunki funkcjonowania sieci to wspólne cele, jasno określony problem, suwerenność członków sieci, dobrowolność uczestnictwa, aktywność członków, podział odpowiedzialności oraz jasno określone zasady funkcjonowania. Duży nacisk w koncepcji funkcjonowanie Sieci kładzie się na tworzenie, uczenie i innowacyjność poprzez interakcje pomiędzy członkami. Sieć spełniać będzie szereg funkcji szczegółowych jak zbieranie informacji, efektywny ich przepływ między podmiotami, wymianę zagadnień, dzielenie się wiedzą oraz systematyczne przekazywanie informacji zwrotnych. Wszystko to generować powinno nowe poglądy i pomysły oraz integrować istniejący zakres wiedzy. Powinno również przyczynić się do lepszego ukierunkowania i dostosowania programów badawczych do potrzeb praktyki. Takie zintegrowane podejście spowoduje lepsze wykorzystanie środków finansowych poprzez eliminacje i ograniczenie wykonywania czynności zrealizowanych już wcześniej, których wyniki nie były upowszechnione a tym samym znane innym zainteresowanym podmiotom. Narzędziem do urzeczywistnienia tych celów będą realizowane konferencje, warsztaty i seminaria, grupy dyskusyjne i tworzone zespoły tematyczne oraz zwoływane bezpośrednie spotkania robocze. Wykorzystane będą również strony internetowe oraz inne nowoczesne techniki łączności i komunikacji.
Łącznikami interdyscyplinarnymi będą „Brokerzy” usytuowani w CDR oraz Wojewódzkich Ośrodkach Doradztwa Rolniczego. Przed brokerami innowacji stawia się duże wymagania. Będą pośredniczyć i współuczestniczyć w tworzeniu grup operacyjnych to jest wyszukiwaniu i łączeniu partnerów. Uczestniczyć w tworzeniu projektu planu operacyjnego, udzielać pomocy na starcie projektu. Brokerzy innowacji powinni zapewnić spójność grupy aby partnerzy się rozumieli i chcieli ze sobą współpracować. Stąd broker powinien posiadać dużą wiedzę z różnych dziedzin życia i nauki (rolnictwa, ekonomii, prawa, psychologii, socjologii, zarządzania, organizacji itp.) powinny go cechować bezstronność i niezależność, umiejętność udzielania pomocy, wiedza o uczestnikach grupy oraz o sektorze w którym działa. Dobrze by również było aby płynnie znał język angielski a dodatkowo jeszcze jeden język obcy. Jak więc widać SIR to olbrzymie wyzwanie dla ludzi funkcjonujących w ramach sieci, organizacji i instytucji, rolników i producentów rolnych, zrzeszeń i stowarzyszeń, instytutów i uczelni, CDR-u i Ośrodków Doradztwa Rolniczego i wielu innych dla realizacji celu głównego to jest wdrażania innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich oraz ich unowocześnienie.
Opracowanie: Boczkowski Jan
Na podstawie rozporządzeń wykonawczych Komisji UE, Ustawy Sejmu i Rozporządzeń MRiRW