Za nami 62. Sesja Naukowa IOR-PIB
W dniach 16-18 luty br. odbyła się Konferencja Ochrony Roślin – 62 sesja Naukowa Instytutu Ochrony Roślin – Państwowego Instytutu Badawczego pt. „Europejski Zielony Ład a przyszłość ochrony roślin”. Główna problematyka towarzysząca tegorocznej sesji skupiała się więc na wyzwaniach rolnictwa, jakie niosą ze sobą wprowadzane strategie: „Europejski Zielony Ład” oraz uzupełniające ją: „Od pola do stołu” i „Na rzecz bioróżnorodności”.
Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli: Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi – Henryk Kowalczyk, Minister Nauki – Przemysław Czarnek, Wojewoda Wielkopolski – Michał Zieliński, Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin, Polskie Towarzystwo Ochrony Roślin i Wielkopolska Izba Rolnicza. Sponsorem głównym była firma Syngenta. W ostatnim dniu odbyło się m.in. Forum Adiuwantów – sponsorowane i organizowane przez firmy: Agromix i Ciech Sarzyna.
Konferencję otworzył p.o. dyrektora Instytutu Ochrony Roślin – PIB, dr hab. Roman Kierzek, prof. IOR-PIB.
Współczesne wyzwania
Zgodnie z unijnymi wymaganiami zakłada się m.in. zmniejszenie ilości stosowanych pestycydów oraz ryzyka z nim związanego o 50%, wycofanie substancji czynnych o największym ryzyku o 50%, ograniczenie zużycia nawozów o min. 20% i zmniejszenie o 50% strat składników pokarmowych, a także zwiększenie powierzchni upraw ekologicznych do 25% całkowitej powierzchni uprawnej do 2030 r. Są to bardzo ambitne, długofalowe cele, lecz, jak podkreślono, należy je odbierać nie tylko jako zagrożenia, ale i szanse dla polskiego rolnictwa. Temat Zielonego Ładu dotyczy producentów środków produkcji, rolników i także konsumentów domagających się zdrowej i bezpiecznej żywności.
O tym, jak sprostać tym wymaganiom, mówiono podczas trzydniowej konferencji, podczas której - w formule hybrydowej - wygłoszono łącznie 65 referatów i zaprezentowano 94 postery.
Trudno wyobrazić sobie osiąganie wysokich plonów dobrej jakości bez skutecznie prowadzonej ochrony na odpowiednim poziomie. W świetle stawianych wymogów należy podjąć kroki ukierunkowane na ochronę roślin i nawożenie gwarantujące uzyskanie satysfakcjonującego plonu z jednoczesnym ograniczeniem negatywnego wpływu na środowisko i jakość produkowanej żywności. Kluczem w obecnej sytuacji jest uświadomienie rolnikom niechemicznych, alternatywnych metod ochrony roślin oraz rozwiązań sprzyjających maksymalnej precyzji stosowania środków ochrony roślin, tj. dokładnie w miejscu występowania zagrożenia i w optymalnej dawce (minimalnej ilości środka gwarantującej wysoką skuteczność). Osiągnięcie redukcji stosowanych substancji czynnych środków ochrony roślin i nawozów jest możliwe m.in. wraz z wykorzystaniem nowoczesnych metod aplikacji, np. za pomocą dronów; wyborem „właściwych” pestycydów i adiuwantów, zastosowaniem preparatów zawierających pożyteczne mikroorganizmy, wykorzystaniem robotów służących do odchwaszczania oraz poprzez wdrażanie rozwiązań cyfrowych.
Forum Adiuwantów
Pod hasłem „Forum Adiuwantów” odbył się bardzo popularny panel dotyczący wykorzystania adiuwantów w ochronie roślin, któremu przewodniczył prof. dr hab. Zenon Woźnica z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Otwierając forum przybliżył niezwykle ważną rolę adiuwantów, jaką pełnią w ograniczaniu ilości wprowadzanych środków ochrony roślin do środowiska. W dobie wycofywania kolejnych substancji czynnych pestycydów (przewiduje się, że w latach 2022-2023 w UE zostanie wycofanych kolejnych 14 s.a.) dopuszczonych do stosowania niemal niezbędne jest precyzyjne zastosowanie tych, które są zarejestrowane i dopuszczone do użytku. Optymalizacja zabiegu opryskiwania i wchłaniania substancji czynnej w miejscu przeznaczenia stanowi dziś podstawę integrowanej ochrony roślin i uzyskania wysokiego plonu handlowego o wysokiej jakości biologicznej z minimalną ilością pozostałości. Ponadto jest bardzo ważna z punktu widzenia ekonomicznego, ponieważ obecnie obserwuje się znaczny wzrost cen nawozów i pestycydów, a w niektórych przypadkach nawet ich brak w obrocie handlowym. Ograniczenie ilości wprowadzanych substancji czynnych do środowiska wpływa również na zapobieganie rozwijania się odporności agrofagów.
W praktyce rolniczej stosowanie środków ochrony roślin zależnie od wielu czynników towarzyszących obarczone jest dużym ryzykiem obniżenia skuteczności zabiegu opryskiwania. Wśród nich wymieniono m.in. twardą wodę, słabą rozpuszczalność i rozkład hydrolityczny s.a., znoszenie kropel (tzw. dryft), słabe zatrzymywanie się kropel na roślinie, nieodpowiednie zwilżenie powierzchni, szybkie parowanie kropel, rozkład fotolityczny przez promienie UV, zmywanie, krystalizację i dysocjację s.a., barierę woskową roślin, kondycję życiową agrofaga i warunki środowiska. Szacuje się, że substancja czynna ze zbiornika opryskiwacza dociera do miejsca działania, gdzie jest wchłaniana jedynie w 2-10%. Aby zabieg opryskiwania był bardziej skuteczny i w celu ułatwienia przygotowania cieczy opryskowej i jej stosowania wykorzystuje się adiuwanty - substancje pomocnicze modyfikujące właściwości cieczy roboczej. Należą do nich odpowiednio adiuwanty aktywujące: surfaktanty, oleje, jony amonowe (np. siarczan amonu) i adiuwanty modyfikujące: związki antyznoszeniowe, antypieniące, kondycjonery wody, filtry UV, humektanty i inne. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują tzw. adiuwanty wielofunkcyjne, wykazujące działanie kompleksowe. Charakteryzują się one szeroko rozumianym wspomaganiem stabilizacji pestycydów i nawozów dolistnych od momentu rozpuszczenia w cieczy roboczej do ich efektywnego wchłaniania w miejscu docelowym. Pozwalają na większą opłacalność zabiegu opryskiwania oraz poprzez zmniejszenie dawki pestycydu zwiększają bezpieczeństwo człowieka, roślin uprawnych i środowiska. Podczas wystąpienia prof. Zenon Woźnica przytoczył wyniki przeprowadzonego doświadczenia, które wykazały bardzo dużą skuteczność niszczenia samosiewów jęczmienia jarego na ściernisku z wykorzystaniem popularnego herbicydu opartego na glifosacie (o pięciokrotnie mniejszej zalecanej ilości substancji czynnej) wraz z adiuwantem wielofunkcyjnym. Dla porównania na poletku, na którym zastosowano dany herbicyd w tej samej dawce bez adiuwantu, samosiewy pozostały jedynie lekko uszkodzone bez istotnego wpływu na ich przeżywalność.
O możliwości wprowadzenia adiuwantów wielofunkcyjnych w technologii BGT® do herbicydów mówił mgr Łukasz Łupicki reprezentujący firmę Ciech Sarzyna S.A. Prelegent zwrócił uwagę, że nie jest możliwe całkowite zrezygnowanie z najczęściej stosowanej substancji aktywnej - glifosatu, o co zabiega wiele środowisk ze względu na jego szerokie wykorzystanie w wielu krajach (łącznie globalnie wykorzystuje się ok. 800 tys. ton czystej s.a.). Stanowi to ok. 10% ogólnej ilości środków ochrony roślin na świecie. Z tego względu niezbędne jest nowe podejście do jego stosowania, zamiast całkowitego zaniechania używania. W tym celu opracowano opatentowaną technologię
BGT® - wielokierunkowy system adiuwantowy. Wśród najważniejszych zalet tej technologii wymieniono:
- obniżenie napięcia powierzchniowego cieczy opryskowej – zatrzymanie kropli i lepsze pokrycie opryskiwanej powierzchni,
- neutralizację wpływu twardej wody – wiązanie kationów m.in. Ca, Mg, Na, nie ograniczającej skuteczności glifosatu,
- optymalizację pH i ograniczenie pienienia cieczy roboczej.
Według przekazanych informacji, zapewnia taki sam efekt odchwaszczający glifosatu przy dwukrotnie obniżonej dawce s.a. Jednym z herbicydów opartych na technologii BGT® jest Halvetic® 180 SL, niedawno wprowadzony do obrotu handlowego. Zawiera do 50% mniej glifosatu w porównaniu do standardowych preparatów konkurencyjnych, lecz jest równie efektywny. Jest gotowy do bezpośredniego zastosowania (bez potrzeby dodatku adiuwantów) i dobrze działa również w twardej wodzie i przy niekorzystnych warunkach środowiskowych. Jest polecany do zwalczania m.in. chwastnicy jednostronnej i perzu właściwego.
Piotr Bucki, dn. 28.02.2022 r.