MAŁOPOLSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO
z siedzibą w Karniowicach

Tegoroczna V edycja konferencji Sady i Ogrody obfitowała w innowacje oraz praktyczne informacje na temat upraw ogrodniczych. Odbyła się 7 listopada 2019 roku w Global Expo w Warszawie. Sporą część panelu obejmowała tematyka związana z uprawą truskawki. Eksperci z tego zakresu starali się przedstawić innowacyjne technologie, które sprawdzają się już w innych krajach oraz takie, które będą koniecznością dla producentów truskawek w Polsce, ze względu chociażby na dynamicznie zmieniający się klimat.

W tematykę związaną z uprawą truskawki wprowadzili uczestników konferencji, właściciele firmy Doradca jagodowy, dr hab. Zbigniew Jarosz oraz Albert Zwierzyński. Omówili najważniejsze problemy agrotechniczne minionego sezonu oraz przekazali informacje na temat nowych technologii w uprawie truskawek.

Dr hab. Zbigniew Jarosz poprowadził wykład pt. „Najważniejsze problemy agrotechniczne w mijającym i nadchodzącym sezonie”. Jako głównego winowajcę odpowiedzialnego za problemy w uprawie truskawki wskazano na klimat. Dużym problemem w 2019 roku była susza wiosenna. Nawożenie mineralne było mniej efektywne, gdyż dobre rozpuszczenie i pobranie składników mineralnych przez rośliny, jest zależne od optymalnej ilości opadów w okresie wiosennym. Obserwowano również mechaniczne uszkodzenia liści, ogonków liściowych oraz kwiatostanów odmian wczesnych, które były spowodowane silnymi wiatrami. Dodatkowo wiosenne przymrozki stanowiły istotny czynnik stresowy dla roślin. W maju producenci truskawki zmagali się z ulewami, w efekcie czego plantacje opanowały liczne choroby. Dodatkowo pojawiły się u nas choroby nietypowe dla naszego rejonu jak np. bakteryjna kanciasta plamistość liści truskawki. W tym roku również szkodniki dały o sobie znać, w tym przede wszystkim glebowe. Ich presja była bardzo duża, a związane jest to z ich zwiększoną odpornością na większość dostępnych chemicznych środków ochrony roślin. Dlatego producenci truskawek coraz częściej stawiają na biologiczną walkę z agrofagami.

Pan dr Jarosz wskazał, że koniecznością w uprawach truskawki w Polsce w obliczu zmieniającego się klimatu jest stosowanie fertygacji. Jednoczesne nawadnianie oraz zrównoważone nawożenie mineralne, sprawia, że skutki suszy nie są już tak dotkliwe. Dodatkowo, aby ograniczyć negatywne skutki suszy, należy stosować składniki pokarmowe takie jak krzem, siarkę oraz miedź. Tak zwana biostymulacja roślin, jest niezbędna do uzyskania dobrej jakości owoców i utrzymania plantacji w dobrym stanie. Kolejnym czynnikiem, który sprawi, że producenci truskawek będą mogli w pewnym stopniu zapanować nad skutkami zmian klimatu jest uprawa pod osłonami.

W kolejny temat pt. „Sprawdzone technologie w uprawie truskawek, przed nowym sezonem – dlaczego warto?” wprowadził uczestników Albert Zwierzyński. Na wstępnie postawiono pytanie: Jakie są przyczyny konieczności zmian technologicznych w uprawie truskawki w Polsce? Odpowiedzią jest przede wszystkim zmieniający się klimat, ale również wprowadzanie do upraw nowych odmian oraz czynniki ekonomiczne, w tym konieczność zmiany technologii zbioru. Na rynku ogrodniczym obserwuje się zmniejszoną liczbę pracowników sezonowych, zatem zachętą dla potencjalnych pracowników, może być bardziej komfortowa stojąca pozycja pracy w trakcie zbiorów. Podwyższona uprawa niesie ze sobą jeszcze inne korzyści np. zmniejszenie lub zupełna eliminacja presji chorób oraz szkodników glebowych. Dodatkowo nowe odmiany charakteryzują się dużą wrażliwością na herbicydy, więc uprawy wolne od zachwaszczenia to kolejne ważne wyzwanie dla ogrodników. Ostatnim czynnikiem determinującym poszukiwanie nowych technologii jest dopasowanie się do wymagań rynku i konsumentów. Związane jest to z koniecznością produkcji wysokiej jakości owoców truskawek, głównie z przeznaczeniem na rynek świeży.

Uprawa na podwyższeniach oraz pod osłonami jest bez wątpienia przyszłością w uprawie truskawki w Polsce. Na świecie opracowano różne technologie uprawy truskawki, które z powodzeniem są już praktykowane w Polsce. Ze względu na reżim czasowy, udało się Panu Zwierzyńskiemu wskazać jedynie kilka przykładów.

W Hiszpanii opracowano i wdrożono system NGS (New Growing System), czyli w tłumaczeniu na język polski, Nowy System Uprawy. Jest to system charakteryzujący się intensywną uprawą roślin pod osłonami w perforowanych rękawach umieszczonych w wiszących stelażach z drutu. Bazuje on na zamkniętym obiegu pożywki, czyli wody wraz z substancjami odżywczymi, co pozwala na znaczne oszczędności oraz dodatkowo wpływa korzystniej na środowisko naturalne, niż nawożenie doglebowe w tradycyjnej uprawie truskawki. Ponadto system NGS do uprawy truskawek przewiduje wypełnienie rękawa niewielką ilością podłoża tj. 5-7 l/mb. Pierwsze badania nad uprawą truskawki w systemie NGS w Polsce prowadził dr hab. Zbigniew Jarosz w obiekcie szklarniowym Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie już w 2015 roku. System ten jest wciąż udoskonalany i przystosowywany do warunków uprawy w naszym kraju. Jego cechą szczególną jest możliwość uprawy w systemie rękawów dwupoziomowych, gdzie poszczególne rzędy są umieszczone blisko siebie, a tylko na czas zbioru lub zabiegów pielęgnacyjnych, co drugi rząd podnosi się lub opuszcza. Dzięki temu można uzyskać dwukrotne zagęszczenie obsady roślin oraz optymalne wykorzystać powierzchnię szklarni bądź tunelu. Wysokość rękawów w tym systemie na czas zbioru roślin można również dopasować do wysokości pracowników, co pozwala zoptymalizować nie tylko zbiór owoców, ale również wszelkie zabiegi pielęgnacyjne.

Uprawa truskawek w systemie NGS w Hiszpanii (http://jagodnik.pl/nowe-systemy-uprawy-juz-w-polsce/)

W Holandii opracowano system uprawy truskawki w tzw. rynnach pod daszkami. Pierwsze krajowe próby uprawy w tym systemie odbyły się w 2009 roku w Sadowniczym Zakładzie Doświadczalnym Instytutu Ogrodnictwa w Brzeznej. Natomiast w 2019 roku w Tyńcu, Polski Instytut Truskawki założył plantację truskawki w tym systemie na powierzchni 5 ha. Ta inwestycja ma charakter doświadczalno-wdrożeniowy w Małopolsce. Obecnie coraz większa liczba producentów truskawki w Polsce decyduje się na ten typ uprawy, gdyż wiąże się z nim wiele korzyści m. in. komfortowy zbiór w pozycji stojącej, zupełny brak chwastów oraz ograniczony wpływ czynników pogodowych na uprawę. Rośliny uprawia się w specjalnie wyprofilowanych rynnach umieszczonych na stabilnej konstrukcji na optymalnej wysokości dla pracowników, powyżej poziomu gruntu. W rynnach umieszczone są maty z substratem i w tym przypadku również konieczne jest zastosowanie fertygacji, w zamkniętym systemie obiegu pożywki. Nad roślinami montowane są lekkie konstrukcje z daszkami foliowymi. Taka konstrukcja zapewnia lepszą cyrkulację powietrza oraz mniejsze ryzyko wystąpienia chorób niż w uprawach pod typowymi osłonami.

Uprawa truskawki w rynnach pod daszkami w Tyńcu (woj. Małopolskie) (https://www.ogrodinfo.pl/na-topie/truskawka-w-tyncu-jedyna-taka-plantacja-nie-tylko-w-polsce/)

Kompromisem dla polskich producentów może być zastosowanie w naszych uprawach systemu podwyższonej uprawy truskawek. Ten system jest głównym systemem uprawy truskawki stosowanym w Hiszpanii. Są to wysokie, 50 cm wały z gleby, ściółkowane czarną folią pod tunelami foliowymi z fertygacją. Gęstość nasadzenia roślin jest uzależniona od warunków klimatycznych i ryzyka wystąpienia chorób. Również kluczowy jest odpowiedni dobór odmian nadających się do uprawy w naszym kraju. Główną zaletą takiego systemu jest częściowe ograniczenie negatywnych skutków gwałtownych zjawisk pogodowych jak np. ulewne deszcze czy późnowiosenne przymrozki.

Uprawa truskawki na podwyższonych zagonach pod tunelami w Hiszpanii (https://www.doradcajagodowy.pl/truskawka/hiszpanska-technologia-uprawy-truskawki/)

Wszyscy prelegenci V edycji Sady i Ogrody byli zgodni, że obecnie najważniejszym zadaniem producenta truskawek i nie tylko, jest uzyskanie wysokiego plonu, lecz przede wszystkim z utrzymaniem jak najwyższych walorów jakościowych i smakowych owoców. Bez wątpienia również klimat będzie głównym czynnikiem determinującym zmiany technologii uprawy truskawki, jednak mogą one przynieść zdecydowanie więcej korzyści niż obecnie możemy sobie wyobrazić.

Ilona Maczek