MAŁOPOLSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO
z siedzibą w Karniowicach

Okazjonalne czy wypoczynkowe wyjazdy mieszkańców miast do gospodarstw rolnych nie są nowym zwyczajem. Do niedawna powszechne były odwiedziny rodzin u dziadków posiadających własne gospodarstwo bądź pobyt na wsi w wynajętych pokojach. Głównym celem takich wyjazdów był wypoczynek - oderwanie od miejskiego szumu, zmiana klimatu czy dostęp do zdrowej żywności i czystej wody.

Niemniej jednak w ostatnich latach formy spędzania czasu wolnego uległy istotnej zmianie. Rodzicie rzadziej pozwalają sobie na odpoczynek, dzieci wysyła się na zorganizowane kolonie, a  pośród wspólnych wyjazdów modne są wycieczki zagraniczne. Zatraca się bezpośredni kontakt z wsią jako miejscem produkcji żywności. Zmieniła się sama wieś, jeszcze kilkadziesiąt lat temu w prawie, każdym gospodarstwie rolnym hodowano zwierzęta gospodarcze, posiadano krzewy owocowe czy warzywniki. Aktualnie, domy na wsi i ich otoczenie, zwłaszcza w Małopolsce, przypominają raczej osiedla domków jednorodzinnych. Stąd pojawia się nierzadkie przekonanie u dzieci, że jajko pochodzi wprost ze sklepu, indyka czy kaczkę kojarzą jedynie z książkowymi ilustracjami. Młodzi mieszkańcy wsi nie widzą dla siebie perspektyw w mniej docenianym i opłacalnym rolnictwie. Wobec takich tendencji, sprawnie działające gospodarstwa agroturystyczne oraz zagrody edukacyjne mogą istotnie przyczynić się do poprawy życia mieszkańców terenów wiejskich i poszerzenia świadomości ekologicznej wśród dzieci. Warunkiem uzyskania dodatkowych przychodów jest zapewnienie odpowiedniej bazy noclegowej, zaplecza rekreacyjnego oraz ciekawej oferty turystycznej. W związku z tym tak ważne jest podpatrywanie i czerpanie wzorców i inspiracji z innych, dobrze prosperujących gospodarstw. Szczególnie cenne wnioski można wyciągnąć zapoznając się z działalnością takich gospodarstw poza granicami Polski.

Na terenie Austrii gospodarstwa agroturystyczne zrzeszone są w dobrowolnych organizacjach, które gwarantują ich prezentację w sieci i mediach wraz z możliwością rezerwacji miejsc noclegowych. Podobnie jak w Polsce przywiązuje się szczególną uwagę do promowania produktów regionalnych, które wytwarzane są w sposób tradycyjny, pochodzą z danego regionu, wykazują cechy produktu określone w normach i propagowane są przez stowarzyszenia producentów na rynkach lokalnych.

Promowanie produktów w prawie każdym gospodarstwie polega na:

• wyświetlaniu filmu o gospodarstwie lub inna forma prezentacji
• zwiedzaniu gospodarstwa
• degustacji wyrobów
• odwiedzaniu sklepu, gdzie oferowano swoje wyroby oraz zgodnie z ideą wymiany między regionami, cztery produkty z innych gospodarstw (przyjęta strategia okazywała się niezwykle skuteczna).

Interesującym miejscem jest „Makowa wieś” zrzeszająca siedem gospodarstw obsiewających makiem ponad 12 hektarów ziemi. Uprawie maku towarzyszą liczne festyny tematyczne. Jest to bardzo pomysłowy sposób na ściąganie turystów, ożywienie i uatrakcyjnienie miejscowości, a przede wszystkim pozyskanie przychodów.

Kolejne pozytywne przykłady w zakresie prowadzenia ekologicznych gospodarstw edukacyjnych można zobaczyć w Tessyn w Szwajcarii, gdzie wyjazdy edukacyjne uczniów do gospodarstw nie są, jak w Polsce, dobrą wolą nauczycieli tylko integralną częścią programu szkolnego. Ciekawym przykładem zarówno pod względem edukacyjnym jak i integracyjnym jest gospodarstwo rolne „Allevoliere” prowadzone przez Fundacje Diamante, zatrudniające 12 osób upośledzonych umysłowo w stopniu średnim. Niepełnosprawni zajmują się hodowlą drobiu, począwszy od zakupu piskląt, odchowie na naturalnych paszach, a kończąc na sprzedaży tuszek. Taka działalność  to dobry sposób na integrację osób niepełnosprawnych z resztą społeczeństwa.

Kolejnym interesującym przykładem jest małe, górskie siedlisko „La Shirome” w uroczej Dolinie Szmaragdowej. Oferowane są tutaj ekologiczne wyroby własne – kozi ser, domowo wyrabiane wędliny oraz wieprzowinę, koźlęcinę i jagnięcinę. W skład obejścia wchodziła kamienna bacówka położona 1500 m n.p.m., w której od wiosny do października organizowane są obozy pobytowe. Podczas takiego pobytu dzieci żyją „w zgodzie z naturą”. Rąbią drzewo, pasą i doją kozy, zajmują się produkcją serów. Turnusy cieszą się ogromnym zainteresowaniem, a rezerwacje kilkuletnimi terminami.

Ekologiczna winnica Ramelli jest przykładem rodzinnego interesu prowadzonego przez małżeństwo. Prowadzone są zajęcia „od roślinki do butelki”. Po wcześniejszej prezentacji gospodarstwa, następuje degustacja wina, a później jego sprzedaż bezpośrednia.

Potomny przykład stanowi 5-cio hektarowe gospodarstwo edukacyjne rodziny Zanetti, które specjalizuje się w hodowli kóz, królików i indyków. Jest czynny młyn kamienny, gdzie mieli się zboże, podczas zajęć edukacyjnych typu „ścieżka wypieku chleba – od ziarenka do bochenka”. Gospodyni, Pani Nicoletta, uprawia i zbiera zioła, z których wytwarza ekologiczne kremy. Miejscowy sklep oferuje, sery, przetwory warzywne i owocowe, miód wytwarzany z kasztanów i kosmetyki.

Obserwacja sposobu funkcjonowania poszczególnych gospodarstw działających w innych krajach zmusza nas do przemyśleń, jakie wzorce można i należało by przenieść na nasz rodzimy grunt, aby uzyskiwać podobne ekonomiczne wyniki, pozwalające nie tylko utrzymać się prowadzącym gospodarstwo rodzinom, ale też cieszyć zasłużonym zyskiem. Pozwala ponadto na stwierdzenie, że polskie gospodarstwa agroturystyczne i edukacyjne, zarówno pod względem infrastruktury jak i prowadzone dla dzieci zajęć niejednokrotnie  nie odbiegają szczególnie od standardów europejskich. Idea gospodarstw edukacyjnych może pozwolić zaistnieć małym gospodarstwom rodzinnym. Wystarczy ocenić swój potencjał, wykorzystać lokalne zasoby przyrodnicze i turystyczne, nawiązać do miejscowej tradycji, mieć wizję i twórczy pomysł na stworzenie swojego małego biznesu, z daleka od wielkiego miasta.

Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych organizuje w najbliższym czasie na terenie całej Polski Szkoły - Ekomarki oraz Animacji Edukacji Ekologicznej, gdzie będzie można nie tylko posłuchać o wielu przykładach gospodarstw, które doskonale wykorzystują swoją przestrzeń wiejską i przyrodniczą, jak i samemu z pomocą ekspertów stworzyć swoją markę. Szkoły są częścią projektu pn. „Natura 2000 Pozytywna Inspiracja” dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Więcej na www.natura2000.fwie.pl

Artykuł dofinansowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych.

Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, dn. 15.04.2015 r.