Gospodarstwa opiekuńcze elementem rolnictwa społecznego
Rolnictwo społeczne to innowacyjne podejście do rolnictwa, w którym istotą jest jego wielofunkcyjność. Wielofunkcyjność rozumiana jako możliwość zaspokojenia potrzeb nie tylko produkcyjno-rynkowych, ale także pozarolniczych: środowiskowych, kulturowych, gospodarczych i społecznych. W ramach rolnictwa społecznego mieszczą się zadania stawiane gospodarstwom opiekuńczym.
A zatem jak zdefiniować gospodarstwo opiekuńcze? Jest to forma gospodarowania polegająca na łączeniu działalności rolniczej z opieką nad osobami potrzebującymiwsparcia. Najważniejszą cechą tych gospodarstw jest wykorzystanie potencjału gospodarstwa rolnego do prowadzenia działań o charakterze terapeutycznym, opiekuńczym i integracyjnym. Tak więc w procesie powstawania oraz funkcjonowania takiej placówki muszą brać udział rolnicy bądź osoby będące domownikami w gospodarstwach rolnych. Obecne uwarunkowania prawne ograniczają jednak możliwości łączenie działalności rolniczej ze świadczeniem usług opiekuńczych. Gospodarstwo opiekuńcze powinno być zatem prowadzone w formie działalności gospodarczej, bądź w formie podmiotu ekonomii społecznej (stowarzyszenie, fundacja, lub spółdzielnia socjalna).
Prowadzenie gospodarstwa opiekuńczego w ramach działalności gospodarczej lub w ramach działalności statutowej organizacji pozarządowej daje możliwości skorzystania z gotowych wzorców działania i wymogów, jakie stawiane są jednostkom systemu pomocy społecznej. To bardzo ważne, ponieważ usługi opiekuńcze, prowadzenie terapii i zajęć integracyjnych to obszary działalności związane ze szczególną odpowiedzialnością za drugiego człowieka.
W interesie osób prowadzących tego typu działalność leży dążenie do zapewnienia jak najwyższego poziomu oferowanych usług i bezpieczeństwa ludzi otaczanych opieką. Jest to możliwe tylko w przypadku spełnienia wymogów lokalowych, zapewnienie odpowiedniego przygotowania merytorycznego pracowników oraz stosowania wysokich standardów etycznych. Wszystko to powoduje, że gospodarstwo opiekuńcze powinno działać w oparciu o istniejące formy organizacyjne jednostek pomocy społecznej. Pozwoli to w sposób niejako automatyczny na spełnienie wszelkich wymogów, jakie są stawiane tego typu placówkom poprzez skorzystanie z gotowych wzorców bez potrzeby tworzenia od podstaw nowych, umożliwi również wykorzystanie dostępnych źródeł finansowania.
Gospodarstwa opiekuńcze mogą funkcjonować w oparciu o następujące formy organizacyjne:
- Dzienny dom pobytu,
- Rodzinny dom pomocy,
- Placówka całodobowej opieki prowadzona w ramach działalności gospodarczej.
Z usług gospodarstw opiekuńczych prowadzonych w formie dziennego domu pobytu mogłyby korzystać np. osoby powyżej 60 roku życia, wymagające wsparcia z powodu:
- trudności w codziennym funkcjonowaniu wynikających z obniżenia sprawności psychofizycznej,
- pogarszania się stanu zdrowia, mającego wpływ na codzienne funkcjonowanie lub niepełnosprawność,
- pogorszenia sytuacji materialnej,
- poczucia osamotnienia,
- trudności w organizacji czasu wolnego,
- wycofywania się z kontaktów społecznych
- problemów w relacjach z rodziną, trudności rodzinne w opiece nad daną osobą.
Rodzinny dom pomocy stanowi formą usług opiekuńczych i bytowych świadczonych całodobowo przez osobę fizyczną lub organizację pożytku publicznego dla nie mniej niż trzech osób i nie więcej niż ośmiu. W rodzinnym domu pomocy świadczone są usługi w budynku jednorodzinnym, którego właścicielem lub najemcą jest osoba fizyczna lub organizacja pożytku publicznego. Placówka całodobowej opieki prowadzona w ramach działalności gospodarczej wymaga zezwolenia wojewody, musi spełniać normy przewidziane w przepisach prawa, poszukuje klientów na wolnym rynku i samodzielnie ustala wysokość odpłatności za świadczone usługi.
Przedstawiona koncepcja gospodarstw opiekuńczych może przyczynić się do wzrostu liczby inicjatyw innowacyjnych zarówno w sektorze rolnym w służbie zdrowia, edukacji oraz sektorze społecznym. Możliwość prowadzenia dodatkowej działalności w wielu gospodarstwach rolnych wpłynie na polepszenie sytuacji ekonomicznej całych społeczności lokalnych.
dn. 25.01.2018 r.